26-6-2025

Velen zullen de banners en uithangborden hebben gezien die op mooie plekken in Breda waarschuwden voor uitbreiding van industrie in die groene gebieden van Breda, die daar niet thuis hoort. Dit Groene Goud moet gespaard en bewaard blijven. Dat vinden vier groepen burgers en natuurverenigingen die een initiatief, ondertekend door 4300 burgers, hebben aangekaart bij de gemeenteraad van Breda.

Donderdagavond 19 juni was de oordeelvormende bijeenkomst van de gemeenteraad over dit initiatief. De initiatiefnemers werden wel met lof en waardering overladen vanwege het burgerinitiatief en voor het op de agenda zetten van de bedrijfsterreinen ontwikkeling, iets wat erg leeft bij de burgers. Maar concrete besluiten kunnen pas donderdag 26 juni vallen in de zogenaamde ‘debatraad’. En hoe die eruit gaan zien is ook nog maar de vraag.

Aan het eind van de vergadering van 19 juni mochten de initiatiefnemers hun mening geven. Twee weken daarvoor was elke keer op donderdagavond al een voorzet voor de beleidsvorming gegeven. Die bijeenkomsten gingen moeizaam. Veel kritische vragen vooral van de kant van de VVD en toch ook van GL-PvdA over wat een nieuw onderzoek aan ‘nut en noodzaak’ zou opleveren. Zou het niet allemaal toch maar weer in een la van de wethouders eindigen? De raadsleden wilden meer actie.

Dat was de reden dat de initiatiefnemers het accent hebben verlegd naar een actieplan. In een brief van 16 juni pleiten de initiatiefnemers ervoor dat het gemeentelijk bestuur de regie strakker in handen neemt om zo tot een sterke ruimtelijke economische visie te komen met een concreet actieplan voor de revitalisering van de bestaande bedrijventerreinen en een profiel te maken van welke bedrijven met meerwaarde gewenst zijn in Breda.

Het is de vraag hoe het nu verder gaat en hoe we naar het resultaat moeten kijken. “Ons doel van een onafhankelijk onderzoek naar nut en noodzaak haalt het niet. Vooral de coalitiepartijen vormen een blokkade, terwijl het een ‘vrije kwestie zou moeten zijn”. Het is nog afwachten hoe het met het actieplan en het voorstel voor een klankbordgroep zal gaan. Er tuimelen veel moties over elkaar. Over benutting van bestaand terrein en zuinig zijn met het ‘Groene Goud’ staat daar inhoudelijk nog weinig in”, aldus de initiatiefnemers.

De initiatiefnemers constateren dat het college van B&W al vaker moties heeft gekregen van de gemeenteraad, die zijn genegeerd. “Er liggen moties waarmee het college nooit iets heeft gedaan in 5 jaar!” Dus er moet nu echt iets concreets komen uit de raad, met grip op beleid”.

Toch zien sommigen lichtpuntjes. Volgens hen is de gemeenteraad - zich (in de wandelgangen) bewust van de grote zorg bij de burgers om het Groene Goud. Diverse  raadsleden willen, voorzichtig - dat wel - op weg naar een actievere grondpolitiek, inclusief de benutting van de vrije ruimte. Vooral de oppositie (o.a. Partij voor de Dieren) in de gemeenteraad wil zo greep houden op de ruimtelijke ontwikkeling.

Het Burgerinitiatief verwacht: “Dit wordt volgens ons een thema voor de verkiezingen en nu al voor de verkiezingsprogramma’s. Als dat zou lukken, zijn er in de hoofden van de raadsleden (ook van het coalitieblok?) wat wissels omgegaan.” Dat is hoognodig, want doorgaan met het verkwanselen van het Groene Goud mag geen optie meer zijn!

Marius Aalders, Natuur- en Milieuvereniging Markkant (mmv JvR)

Markandalletjes

• Nu al midzomer, met de kortste nacht. Overal hangen de vlaggen uit voor de geslaagden. Nu nog het Burgerinitiatief?
• Vogelwandeling “op zoek naar de nachtzwaluw” van IVN is al volgeboekt. Gelukkig organiseren onze Vlaamse Vrienden op zaterdag 5 juli een excursie die ook helemaal in het teken staat van de mysterieuze middernachtelijke nachtzwaluw in Den Rooy/Smisselbergen. Waarvan inmiddels 100 ha is verworven, en nu mét Nachtzwaluw (en ook de Houtsnip?) Start 5 juli 21u. “P” Den Rooy, Ulicotenseweg (B). Tot ca 23u30. Graag reserveren. Natuurpunt Markvallei (B).
• NMV Markkant ontwikkelt - met o.a. Stad in een Park - een door heggen en hagen geflankeerde “Groene Camino”. Van Den Hout (Heilige Eik) via Breda naar St. Jacobskapel-Galder v.v. Daarvoor zoekt Markkant ‘pioniers’ die met hun ervaring de route willen lopen en verbeteren. Zie voor de route en de vragenlijst website NMV Markkant.
• IVN Dintel en Marklanden roept op om de bezuinigingen van de Regering Schoof op de Nationale Parken terug te draaien. Is een onzalig voornemen dat natuureducatie en draagvlak belemmert. Zie petitie “Red onze nationale parken’.
• Eerste broedsucces van Blauwborst in Markdal? Dat moet wel, want Ria Lambregts zag en hoorde een Blauwborst jong en zijn trots zingende vader! Tot nu toe zag ze daar alleen doortrekkers, maar dit was echt een geslaagd broedgeval! Weer een primeur! Wat moet dat straks mooi worden met een moeras!

  

• En nieuwe deel Gilzewouwerbeek ook ontdekt door zes ‘watermaaiende’ Lepelaars! Zag Joke Oomen!
• Eekhoorns actief, eentje stak zelfs midden op de dag rustig de Galderseweg over, dankzij afremmende auto’s!  

Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge 

19-6-2025

Dat was zaterdag een vreemd gezicht. De bus van ’t Lestogenblik met een hele stoet leden van Wijkvereniging Ginneken=Ginneken en Vereniging Markdal. Ging het om een bedevaart naar heilige Clara? Om met een lekkere worst goed weer af te smeken? Dat is toch altijd voor Carnaval? Of was het al een vroege generale repetitie? Of serieuzer en ging het bijvoorbeeld om een echte bedevaart naar Lourdes?

Niets van dat alles, het bleek het gevolg te zijn van een briljant idee van beide besturen om zich eens te gaan ‘herbronnen’! Door met zijn allen de bron van de Mark te gaan eren. Die bron ligt zo’n 40 kilometer zuidelijker in Vlaanderen en dat kon de bus van de Ginnekense Baron -  die wel voor hetere vuren gestaan had - prima overbruggen!

Genieten van de Mark doen we allemaal en straks als het natuur- en beekherstel van het Markdal afgerond is, helemaal! Maar bijna niemand had de bron van zoveel moois ooit in het echt gezien. Dus vandaar de tocht naar De Bron! Om de schok naar het Vlaamse land niet te heftig te maken werd er eerst aangelegd in het mooie en knusse bezoekerscentrum de Klapekster van onze zuidelijke natuurvrienden van Natuurpunt Markvallei in Wortel (B). Dat is een volledig gerestaureerd gebouw van de vroegere landlopers in de ‘Kolonie der Weldadigheid’, wat nu Unesco erfgoed is. Net als het gevangenis- of ‘paupermuseum’ Veenhuizen in Drenthe. Dat uit dezelfde periode stamt toen noord en zuid nog één land waren.

Peter Smittenaar – de secretaris van Markvallei – wist de ‘Ollanders op hun gemak te stellen. Als vroegere Bredanaar sprak hij zelfs hetzelfde dialect!

Samen met de Nederlandse natuurorganisaties wordt er stevig samengewerkt om met name het ongerepte grensriviertje het Merkske weer zijn natuurlijke karakter te geven. De stijl van Natuurpunt is veel meer dan in het ‘ollandse het zelf doen, zowel qua beheer als qua verwerving van natuur. En de resultaten mogen gezien worden, wist Peter te illustreren.

Maar het ging om ‘De Bron’. Hein Hilhorst de secretaris van Vereniging Markdal legde uit waarom de ‘bron’ geen klaterende waterval is, maar een natte wei: ’Zandvenweide’. Die ligt boven een afgesloten leemlaag in Koekhoven aan de Maas-zijde van de waterscheiding bij de Turnhoutse Vennen. Daar stroomt het dus via Merkske en Mark en Breda uiteindelijk naar het  Volkerak en de zee. Aan de andere  kant van die waterscheiding stroomt het via het Scheldebekken door Antwerpen uiteindelijk ook naar de Noordzee.

Tussen Bron en Breda is een flink verval van zo’n 30 meter, wat fors is. Ter plekke werd met plaatselijke hersengymnastiek berekend dat een druppel water er ‘maar’ een paar dagen over doet om van de bron in Breda te komen. En ondertussen het mooie Markdal zijn vorm geeft.

Reden om vervolgens de bron op de Zandvenweide door voorzitter Michiel Crince van G=G te markeren met een plaquette als eerbetoon aan die mooie stromende Mark. Na een vlotte terugreis naar Vianden en verfrissende drankjes voelde iedereen zich als ‘herboren’.

Markandalletjes

• Blijft ook met midzomer, zomeren!
• Natuurmanifest! Van Natuurplein de Baronie. Handige leidraad voor stemmers én politici bij komende landelijke en gemeentelijke verkiezingen. Met de ‘Natuur als basis’. Voor robuuste ecosystemen en gezonde leefomgeving in de Baronie gemeenten. Zie website Natuurplein de Baronie bij Natuurmanifest.
• Labbegat IVN natuurwandeling. In slagenlandschap van de Langstraat en over de ‘Naad van Brabant’. Met kwelwater uit de Ardennen. Zondagmorgen 22 juni. 10-12u. Aanmelden via website IVN Mark&Donge.
• Excursie Surea Boswachterij Dorst. Olv natuurgids Jeroen Nusselein. De verborgen wereld onder de schors. Bastkevers, boktorren, koper-etser en hun ‘liefhebber’ de Specht!
  Zondagmiddag. 22 juni. 14-16u. Start “P” Bos & Co, Vijf Eikenweg 56, Oosterhout. Aanmelden via website WestBrabantse Vogelwerkgroep.  
• Leo Brosens meldt paartje Grauwe Klauwier op zelfde plek als vorig jaar in Pannenhoef. Vroege Vogels meldt ontmoeting van Iris van der Vlerk met nieuwsgierig jong wezeltje bij landweg Ulvenhart. Tegelijk met zingende Spotvogel.
• Jongerengroep IVN Torenvalken met Tim Huiben hoorden luidruchtige Cetí’s zangers in Markdal. En zagen via zijn aandachtsroepje ook de IJsvogel langs flitsen.
• Bij monding van Bavelse Leij hipte onder balkenbruggetje ook Grote Gele Kwikstaart rond! Markdal blijft verrassen. Gelukkig!

  

Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge   

12-6-2025

De trosvlier (Sambucus racemosa) is het minder bekende familielid van de gewone vlier ((Sambucus nigra). De oude naam is bergvlier. In de rest Europa wordt hij vooral in heuvelland en gebergten aangetroffen. We kennen in Nederland nog een soort vlier: de kruidvlier (Sambucus ebulus), maar die blijft buiten beschouwing. Hij komt alleen in Limburg voor.

De trosvlier bloeit wat eerder, april/mei, dan de gewone vlier, die een maand later bloeit. Er is een duidelijk verschil in verspreiding. De gewone vlier komt in het hele land voor.

De trosvlier is beperkt tot het oosten en zuiden van Nederland. Rond Breda vindt je hem nagenoeg uitsluitend aan bij bosranden en op kapvlaktes. Ik zie er elk jaar aan de wethouder van Dijklaan in Dorst. Het is een struik die hier zelden hoger wordt dan vier meter, meestal kleiner. Het blad lijkt wel wat op dat van de gewone vlier. Ze zijn oneven geveerd met vijf blaadjes, die evenwel smaller zijn dan die van de gewone vlier. Bij de gewone vlier zijn de bladeren dofgroen; bij de trosvlier is de kleur minder mat en heeft vaak een rode gloed. De bladeren hebben net als bij de gewone vlier, een kenmerkende eigen geur. Niet iedereen houdt ervan.

De trosvlier valt mij altijd in het voorjaar op. Hij bloeit vroeg, vaak al in april en dan springen de gele bloemtrossen vrolijk naar voren aan de bosranden. Ze geuren bovendien heerlijk. De trossen staan wat bolvormig en hebben niet de platte schermvorm van de gewone vlier. In het najaar kleuren de bessen helder rood en niet zwart, zoals bij de gewone vlier. Die bessen zijn doorgaans snel verdwenen omdat vogels er gek op zijn. Als kenmerk om de struik te herkennen heb je er dus niet zoveel aan.

De geslachtsnaam ‘sambucus’ is afgeleid van het Griekse sambuke = fluit. Van de stengels kon men fluiten maken. De soortaanduiding ‘racemosa’ betekent tros. Al met al dus een leuke struik, die je wel wat meer zou willen zien. Ook in de stad.

Aad van Diemen – IVN natuurgids Mark&Donge - Stadsplantenexpert. 

Markandalletjes

• Pinkster bewolkt, laag water in de Mark, komend weekend wordt tropisch!
• Overleg Burgerinitiatief ‘behoud het Groene Goud’ met gemeenteraad is gestart. Nog aarzelend voor gemeenteraad die – in plaats van te reageren op B&W voorstellen – nu zelf initiatief mag nemen. Komende donderdagen steeds stapje verder.
• Slootjesdag op Fort Giessen! Zaterdag 14 juni. Zoektocht naar onderwater natuur! tussen 13u en 17u. Elk uur een zoektocht, ideaal voor kinderen…. Daarna in historische fort Giessen op naam brengen. Giessensesteeg 2. Giessen. Zie verder website IVN Mark&Donge.

  

• Stadsvogelexcursie IJpelaar. Zondagmorgen 15 juni. 7u-10u. Rond vroegere Klein Seminarie, en nu St Joost. O.a. Kleine Karekiet, Grasmus, Holenduif en Zwartkop zijn uitgenodigd. Met Willem Veenhuizen. Start kruising Beukenlaan–Flodderdreef. WestBrabantse Vogelwerkgroep.
• Flirten met de Grens. Natuurwandeling. Zondagmiddag 15 juni. 14u-17u. In Unesco Erfgoed ‘Kolonie der weldadigheid’. Historie van smokkelen, kommiezen en Dodendraad. Met gids Nick Baelden. Start Bezoekerscentrum ‘Vallei van het Merkske’ (Klapekster). Kolonie 41. Wortel (B). Natuurpunt Markvallei.
• Groencafé Markkant komt er aan! Altijd hét onderlinge trefpunt. Juist nu met Wonderlijke Stadsnatuur en ‘Zero Waste Week’. Woensdag 18 juni. 19u30-22u30. Met excursie en nazit. Gidsen Erik van der Hoeven, Roos Konings (‘wildplukgids’) en Joost Barendrecht. Reigerstraat 16. Breda. Natuur- en Milieuvereniging Markkant.
• Erik Rijnen meldt drie jonge ooitjes in Oostpolder bij Hans de Jongh. Op nieuwe nestpaal in gemeentelijke natuur bij viaduct Effen ook voor het eerst drie jongen! Bij Hartel meldt Raymond van Breemen ook twee jongen. En in Markdal zit vrouwtje weer in broedhouding. Lijkt  wel laat, maar elke poging op die historische plek is welkom! In algemeen lijkt het een mooi ooievaarsjaar te worden. Blijf genieten!
• Bijna midzomer !

Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge

5-6-2025

Zaterdagochtend een zonovergoten ochtend en bij 20 graden soms te warm….. Na maanden van droogte afgelopen dagen een enkel buitje geweest om het stof van de bladeren te verdrijven. De Mark zag eruit als een doffe vuile spiegel. Vanaf de Duivelsbrug het prrrrt van het Waterhoen, en in de verte zwemmen enkele Meerkoeten en een Wilde eend met zes kleine pullen. Héééé, mooi vlak bij de kwakende kikkerpoel, vanuit het riet, een Kleine Karekiet, Winterkoning in het bos aan de overkant, met ook een zingende Roodborst, Zwarte Kraai, Merel, en Tjiftjaf. En mooi, ik hoorde hem al in de verte vanaf de Duivelsbrug, de Koekoek. Dat gaf een extra markdalsfeer, zo’n ruimtelijke verdragende roep. Vanwege de hoge en ruigere grasgroei, geen vogelactiviteiten op IJsvermaak. Vanaf de boogbrug een kijkerblik naar het zuiden …… een vogel sterk rechtop lopend, langs de oever, de omgeving vanuit het hogere gras in de gaten houdend, héééé, een Kievit, met enkele pullen erbij, moeilijk te zien, maar zeker, gezien het oplettende gedrag van moeder Kievit! En natuurlijk overal Grote Canadese Ganzen, eveneens met diverse al grote jongen.

Ook familie Nijlgans voedsel zoekend langs de  hogere grasranden. Trouwens tijdens de gehele wandeling wel vier koppels gezien. De dode eik was leeg , nee toch niet, plots een dertig tal Spreeuwen vallen in. Veel gebedel en geroep want er zaten vele jonge Spreeuwen bij. Hup en weer weg, het was maar even. We lopen verder naar de vistrap, weer enkele Kleine Karekieten, hééééé, wat horen we daar aan de overkant een meer zachte merelachtige zang van de Tuinfluiter! Pas mijn eerste van dit jaar …… Op naar de stuw, weer een blik naar het zuiden, niets bijzonders, het bleef stil, alleen een overvliegende Kokmeeuw, en ja toch een Fuut met een visje en verdween in de ruige oever.

Al weer terug naar de dode beukenrij, enkele Kauwen bezig met jongen te voeren…… en enkele Spreeuwen die misschien een nestholte te verdedigen hebben. Vink en een Holenduif lieten zich horen. Dan maar door lopend naar de zijkant van het Waterschapskantoor, want de Gierzwaluwen gierden al voorbij. Tjonge jonge wat een vluchten, aanvliegend naar de ingemetselde nestkasten. Het was kwart over tien, het leek wel of ineens alle zwaluwen aanwezig waren, want zover ik kon zien vlogen er wel 22 Gierzwaluwen in een gat in de muur. Een enkeling kwam er weer uit, zouden alle neststenen bezet zijn ……..! Een kwartier later was het gewoon weer stil?  Maar wat is dat zo op de dakrand van het gebouw, zo boven de Gierzwaluwperikelen. Een Kwikstaart, lastig te zien doch opeens weer beter. Een Grote Gele Kwikstaat! Toch wel even bijzonder. Zijn biotoop is eigenlijk een beek met stromend water, vanwege de vele insecten en ander voedsel. Zou de vistrap hem aantrekken, of de vele slootjes en waterpartijen in de tuinen van Bouvigne? Als een voedselvangende vliegenvanger vloog hij van het dak naar een insect en terug, geweldig. Nu maar hopen dat hij zich ergens gaat vestigen. Jonge bedelende Koolmezen, en een Roodborst begeleiden ons naar IJsvermaak. Ja mooi een Witte Kwikstaart op het dakje van de schuur. Had deze niet dat nest in die halfopen nestkast….? En enkele slapende Houtduiven op de top van enkele lichtmasten.

Zo plots nabij het einde van de wandeling, wat is dat zo uit de dichte rozenhaag, geen Kleine Karekiet, wel Karekietachtige geluiden doch is te gevarieerd en er zitten andere vogelgeluiden bij, o.a. Huismus, en Spreeuwachtige noten, volgens mij is dit een Bosrietzanger. Toch even nakijken op de bekende Merlin App, ja klopt!! Tja, wat hadden we deze keer een gevarieerde wandeling, met enkele bijzondere waarnemingen in een klein stukje Markdal. Wat zal er zoal in het gehele Markdal nu aanwezig zijn….?? tot de volgende, houdoe!

Willem Veenhuizen - West Brabantse Vogelwerkgroep

Markandalletjes

• Alles flonkerend groen, dankzij regenbuitjes. Maar laag water in de Mark. Slikoevers vallen droog!  
• Boeiende stuwende job vacant: secretaris bestuur IVN Mark&Donge.
• Voor 20 jubilerende landschapswandelaars gaf Waterschapsbestuurslid Karin van den Berg boven op de verdwijnende stuw Blauwe Kamer aan hoe moeras en natuurvriendelijke landbouw het Markdal tussen Ulvenhout en de Mark robuust en toekomstbestendig gaan maken. Deze junimaand besluitvorming in Brabantse Delta.

  

• Rond zomerse middernacht paniek bij twee jonge vrouwen op Moeke’s terras. Help, help. Agressieve, invasieve, zwarte Aziatische Hornaar valt fladderend aan! Hulp al snel niet meer nodig. Door terrasverlichting lag het gevaar al op zijn rug op straat. Was een Meikever. Gevaar geweken, het is nu juni, tijd voor de juni-kevers!   
• Op zaterdagavond 31 mei trof Lieneke Steijn twee lepelaars in het Markdal en een groepje van ongeveer 8 kleine plevieren, die druk achter elkaar aan renden en veel kabaal maakten. Bij de Bieberg zag ze ook nog een IJsvogeltje weg flitsen. Toen ze over de brug boog om te kijken waar het was neergestreken, stoorde ze twee naakte mensen die net uit het water kwamen en duidelijk niet goed wisten wat ze moesten met haar aanwezigheid. Kortom: ze kon genieten van de natuur in talloze facetten. Bijzondere waarneming van Lieneke.
• Zaterdag 7 juni. 13u30-16u30. IVN Natuurwandeling Tuin van Toon Thielen. 
  Terug van traditionele bloemen- en plantenkwekerij naar spontane natuur. Geen bestrijdingsmiddelen meer. Wel 4 ha met vijvers, poelen, veenmos, koningsvarens, fleurige bloemen. Infokraam van IVN om alles te zien, te ruiken en te voelen. En kennismaking met de egelwerkgroep (in oprichting). Inschrijven via IVN website Mark&Donge.
• Woensdagavond 18 juni Groencafé. Altijd boeiend! Natuur en Milieuverenging Markkant. Reigerstraat 16.
• Bij Hartel zag Raymond al twee jonge ooievaartjes, en landschapswandelaar Ko liet een mooie video zien van nachtcamera in Hondsdonck van een scharrelende DAS !!!!

Joop van Riet – IVN natuurgids Mark&Donge