21-8-2025
Er was eens ….. een mooie landstreek met de Mark als kronkelende beek tussen de weilanden. En daar hadden al in geen eeuwen ooievaars gebroed. Totdat... totdat … toevallig een van de boswachters op de vroegere boerderij van Kaat van Haperen met verstand van zaken daar voor een mooi met plaggen bekleed nest zorgde. Toevallig in het net met meanders aangelegde Biebergse natuurgebied. Toevallig ontsnapte er een vrouwtjes ooievaar uit een volière in Galder en toevallig zwierf er een jong mannetje uit de ooievaarskolonie in Rossum door het Markdal en vonden ze elkaar toevallig wel aardig, dus werd er toevallig boven de boswachters gepaard. En toevallig was dat ook ongeveer de geboortedatum van de Vereniging Markdal duurzaam&vitaal.
Zoals altijd met toeval heeft het een natuurlijk niets met het andere te maken. Toch was het wel het begin van de eerste ooievaartjes in het Markdal. (en van de promotie voor natuurherstel Markdal). De wijsheid ‘toeval bestaat niet’ kon hier uitgevonden zijn!
Dat was 2012, inmiddels zijn we dik tien jaar verder en wist dat vrouwtje vierentwintig jonge ooitjes uit te laten vliegen. Soms zelfs met vier tegelijk! In 2022 waren er zelfs vijf jongen, maar dat werd ook een dramatisch jaar. De vogelgriep sloeg toe en ouders en jongen overleefden dat niet. Diep droevig. Sindsdien lijkt het nest met wat argwaan bekeken te worden. Al klepperen er inmiddels jonge maar onervaren koppels, maar nog zonder resultaat. Wel was er wat in de streek in gang gezet…
En verder?
Na vijf jaar broedsels uit het Markdal vlogen er plots drie jongen uit in de Oostpolder (noord van Etten Leur). Van de boerderij van Hans de Jongh, dus een stuk westelijker. Daarna een paar jaar niets en de laatste jaren daar zelfs wel vier jongen; twaalf in totaal. Een heel stuk oostelijker op Hondsdonck zagen Martin en Elvira ook in 2008 de eerste twee jongen uitvliegen van hun net geplaatste nestpaal op de vroegere boerderij. Dat werd een constante stroom van zestien jonge uivertjes.
Anders ging het in de de paardenwei aan de Hartelse Strikberg. Na twee jaar mislukkingen vlogen daar sinds 2020 dertien jongen uit. Vanuit de aangrenzende voedselrijke Lage Vuchtpolder profiteerde ook de Kinderboerderij Parkzicht, die met veel bekijks jongen zag uitvliegen! Mooiere natuurbeleving voor jeugd kan je niet bedenken. Aan de Rietdijk - grenzend aan de natuur van de vierde bergboezem - plaatste de eigenaar een wagenwiel op een geknotte boom en werd in vier jaar bedankt met elf kuikens!
Ook zuidelijker van Breda wisten de ooievaars hun werk te doen. In het Markdal bij de A58 vlogen een paar jongen van de gemeentelijke nestpaal uit. Net als op boerderij Wolfslaar, daar met veel bekijks natuurlijk! Aan het Schipperspad, grenzend aan het ‘Esso gebouw’ vlogen in ’21 zomaar vier jongen uit! Ook de Gilzerwouwerbeek werd door Piet en Joke Oomen goed in de gaten gehouden. Op hun vroegere boerenland was de nestpaal precies in de zichtlijn vanuit de keuken geplaatst, zodat ze elk jaar steeds een jong groot konden zien worden. Dat was koken en genieten tegelijk! Tenslotte een nieuwkomer - bij het viaduct Effen. Als vervanging voor een nest op een bouwterrein kwam daar dit jaar op die gemeentegrond een nieuwe nestpaal. Met direct drie jongen als succes voor heel Effen!
Waar brengt ons dat? Als u goed meegeteld heeft, komt u ook op een totaal van 101 jonge ooievaartjes in zo’n 13 jaar! Na een aarzelend begin met één nest groeide dat naar zo’n vijftien nesten in 2021-’23 en na de vogelgriepdip vorig jaar naar maar liefst 21 uitgevlogen jonge ooitjes dit jaar. Een absoluut record uit negen nesten!
Bijzonder?
Bekend is dat vijftig jaar terug in heel Nederland de ooievaar praktisch uitgestorven was.. Gelukkig is die nu weer op het vroegere aantal van 2000 broedparen gekomen. Maar die groei is er niet in Brabant! De omgeving van Breda is - als een brongebied op een eiland - een grote uitzondering. Hopelijk gaat het zo als springplank voor west- en midden Brabant dienen! Voorwaarde blijken natuurgebieden met veel voedsel in de vorm van insecten - zoals sprinkhanen - te zijn. Zeker de Bredase gemeentelijke natuurgebieden blijken daar ‘tafeltje dekjes’ voor te zijn! Met klepperende dank namens alle uivers! (en natuurliefhebbers!)
Markandalletjes
- Gaat ook goed met de Boomkikkers meldt het Waterschap. Te klein voor ooievaars …
- Mottig ontbijt. Zondag 24 augustus. 7-10u. Kleurenpracht uit nachtelijke vlinderval met onmetelijke diversiteit aan kleuren en vormen. Determineren met tas koffie. Bezoekerscentrum Vallei van het Merkske. Kolonie 41. Wortel (B). Natuurpunt Markvallei.
- Natuurontwikkeling in Breda. Lezing door Wouter Schuitema (gemeente Breda). Donderdagavond 28 augustus. 19u45-22u. De Wegwijzer. Steendorpstraat 2. Breda. Zie website KNNV.
- Najaarscursus Blik op Natuur. Dinsdags in Bavel, donderdags in Oosterhout. 6 avonden, vier zaterdagochtend excursies. Vooral gericht op beleven en zelf kijken. Meer zien en beleven in ons omringende natuur dan je denkt! Zie website IVN Mark&Donge.
- Das hield van de Venkel in Veerles zelfoogsttuin. Resultaat: veel troep!
- Vogels zijn stil, net pensionado’s met lege nest syndroom.
Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge
