Boomstam Henk - NatuurWijzer - IVN-gids Mark&Donge 25-1-2024
Naar buiten met de kinderen blijft een feest. Bij bijna elke groep die ik mee mag nemen, komen er mooie uitspraken en gedachten uit. Ik vergeet veel op te schrijven maar heb er toch weer een aantal weten te ‘sparen’ Hieronder een kleine bloemlezing:
Bij een paddenstoel die is omgevallen hoor ik een uitroep: Die ligt onderstekop, je ziet de strepen! Ik heb het gehad over de aardappelbovist. Even later komen we er weer eentje tegen en een meisje heeft het in haar verhaal naar een klasgenootje over een “aardappelpotvis”… We hebben een gevonden slak goed bekeken; de sprietjes, zijn ‘mondje’, het huisje en zijn slijmerige onderkant door hem op een glasplaatje te laten wandelen. Later hoor ik het volgende gesprekje: “die slak is wel langzaam.” en “dat ben jij ook hoor! Als je met je huis op je rug loopt!”
We hebben paardenbloemen gevonden en de kinderen blazen een paar leeg. Meester kijk. Deze paardenbloem maakt wel 20 nieuwe bloemen in één blaas! We lopen door het bos en op een open plek zien we dat de lucht er een beetje dreigend uit ziet. Waarop een jongetje zegt: “het is wel bewolkelijk, hè?” Struinend door het bos komen we natuurlijk smalle paadjes tegen. Ik hoor een jongetje tegen zijn vriendje zeggen: “zullen we rechtdoor, ik wil dat paadje beleven!” Ook mijn dochters dragen graag bij aan de mooie uitspraken: Als je ’s ochtends wakker wordt van een alarmpje dan is dat een “wakkertje” i.p.v. een wekkertje.
Of tijdens een wandeling bij de Asterdplas als de nieuwe sportattributen zijn geplaatst: “kijk papa, een spiertuin!” (i.p.v. een speeltuin). Een activiteit die ik wel eens doe noem ik hemelogen. De kinderen lopen in duo’s, eentje met een spiegeltje voor zijn neus zodat die de boomkronen kan bekijken. De ander begeleidt en zorgt dat de kijker niet valt. Vol verrassing roept een kijker na zijn wandeling: “het lijkt wel een Vie-Ar - bril!” (VR: Virtual Reality). Na een uitleg over bloempjes, meeldraden en stampers vraag ik of iemand weet hoe de gele korreltjes heten die van de meeldraden afkomen. Vertwijfeld zegt een stoere bink: “stampersgeel?!” Ik doe een raadspelletje met de kinderen: het is een dier en heeft 6 poten… “een insect!” Goed zo, het heeft mooie, gekleurde vleugels… “een vlinder!” Weer goed! Wat voor een vlinder zou het kunnen zijn? Ik verwacht dan als een van de eerste antwoorden een dagpauwoog, geeltje of koolwitje maar nee hoor: “een gehakte aureLIA!, met de klemtoon op ‘li’.
We lopen langs een weide en een meisje zegt: Ik ruik koeien. Ik vraag haar wat ruik je dan? Ze zegt: “ik ruik iets zachts…”. Ik maak wel eens grappen en grollen over dingen in de natuur en nadat ik weer een goed verhaal heb opgedist zegt een meisje: “dat is niet waar, hij kletst uit zijn baard!”
En met deze uitspraak laat ik u achter. 2024 is begonnen. Weer een nieuw jaar voor nieuwe uitspraken, nieuwe kansen in een mooi wit begin!
Illegaal gegraaf in Markdal-natuur herstellen?
Fractievoorzitters Ron du Jardin (Water Natuurlijk) en Peter von Meijenfeldt (Natuurterreinen) stellen kritische vragen aan waterschapsbestuur. Er is privé gegraaf in natuur van Markdal. Gebeurt dat met vergunning? Ondergraaft eigengereid sloot graven graven Waterschapbeleid van ‘water vasthouden’? Wordt nieuwe natuur beschadigd? Treedt het waterschap samen met Breda en Provincie op? Komt herstel ten laste van de veroorzaker? Markdal- en natuurverenigingen vroegen al bij Breda om handhaving. De fractievoorzitters vragen om preventief optreden. Voorkom navolging van dit foute gedrag voor eigen erf. Natuur is geen privébezit maar in ieders belang.
Markandalletjes
- Natuur laat zijn variaties zien. Hoogwater, ijs, sneeuw, regen, dooi, wind en zon. Vogels laten zich meer horen. Dagen zijn al zo’n 100 minuten gelengd, en dat telt!
- Dit weekend tuinvogeltelling (zie website). Gewoon half uurtje binnen op vrijdag-zaterdag-zondag. Blijft de huismus in de Rode Lijst van bedreigingen? Tellen samen en met (klein)kinderen? Leerzaam en leuk!
- Provincie handhaaft afschietvergunning Knobbelzwanen! Bezwaren van o.a. WBr Vogelwerkgroep genegeerd. Hoe verder?
- Buiten: knotten van wilgen. Zaterdagmorgen 9-13u. Fietspad langs de Mark. Bij Duivelsbrug. Goed voor het landschap en frisse neus. Belangstelling? Kom kijken! Helpen mag ook. WBr Vogelwerkgroep en IVN Mark&Donge.
- Opfris Vogelwandeling in Zaartpark. Om kennis bij te spijkeren. Zondagmorgen 28 januari. 10-12u. Gratis, wel aanmelden. Via website IVN Mark&Donge.
- Merkske. Meerle en zijn echte dorpsleven. Historicus Meerlenaar Guy Muësen verhaalt. Vrijdag 2 februari. 20u. Klapekster. Kolonie 41. Wortel (B). Natuurpunt Markvallei. Gratis.
- Sportieve opschoonactie: schone singels en oevers. Zaterdag 27 januari. 10-12u. Veilingkade 8. Breda. Natuur en Milieuvereniging Markkant. Milieudefensie.
- Vogels: tel ze!
Leo Nagelkerke, West-Brabantse Vogelwerkgroep 18-1-2024
Toegegeven, eigenlijk nooit weg geweest! Dit is een beetje een flauwe titel als ik eenmaal heb uitgelegd dat ik hier met PTT niet het aloude staatsbedrijf voor de telecommunicatie bedoel, maar de Punt Transect Tellingen van Sovon. Die tellingen worden als sinds 1978 georganiseerd en zijn bedoeld om de trends van ‘gewone’ wintervogels bij te houden. De methodiek is simpel: op een vaste route van 20 punten determineer en tel je alle vogels die je in exact 5 minuten waarneemt. Die tellingen worden in de periode 15 december-1 januari gedaan, dus maar één keer per jaar. Een eenvoudige methode en een kleine inspanning (vrijwilligers?). Ikzelf ben begonnen om aan deze tellingen mee te doen in 1997, toen ik net weer een jaar in Breda woonde. Ik nam een al bestaande route rond Gilze over, maar zette ook een nieuwe uit, die begint in Heusdenhout (waar ik toen woonde), verder loopt door het zuiden van Breda en in ’t Ginneken de Mark gaat flankeren. Daarna steekt hij de A58 onderdoor, loopt door langs de Mark tot aan Strijbeek en via de Goudbergseweg eindigt hij uiteindelijk bij het Zwarte Goor.
Ondanks dat ik een paar keer verzaakt heb, of door zware sneeuwval (zoals in 2014) werd verhinderd was het op tweede kerstdag 2023 de 24e keer dat ik deze route heb geïnventariseerd. Je schrikt ervan als je je ineens realiseert hoeveel tijd er alweer is verstreken sinds die eerste telling! Overigens was ik er afgelopen keer weer even benauwd voor dat ik de telling niet kon afmaken. Toen ik namelijk bij de Duivelsbrug aankwam stond daar een hek van de gemeente dat aankondigde dat vanwege het hoge water het fietspad langs het Markdal niet berijdbaar was. Daar trok ik me natuurlijk niets van aan, anarchistische vogelaar die ik ben. Dus ik reed vol vertrouwen met mijn fiets naar beneden. Ik zag wel wat water op het pad staan, maar dacht dat ik daar wel doorheen kon. Niet dus! Het water op het pad werd al snel meer dan 30 cm diep en ik moest afstappen.
Om half 11 in de ochtend had ik al natte voeten. Toen was ik wel even blij dat het niet vroor. Sterker nog, de zon scheen en de temperatuur tikte de 10 graden aan. Ik besloot daarom maar door te gaan en zoveel mogelijk van mijn telpunten alsnog te gaan bezoeken. Dat is wonderwel gelukt, hoewel ik wel extra kilometers heb moeten afleggen, door steeds naar Ulvenhout te fietsen en dan op verschillende plekken een doorsteek naar de Mark te maken. Het tunneltje onder de A58 was niet bruikbaar (behalve als je heel lang je adem kon inhouden), maar de snelweg over gaan ging gemakkelijk en ten zuiden ervan was het fietspad geheel berijdbaar. En lekker rustig! Het water hield kennelijk toch heel wat mensen weg. En die rust vond ik wel fijn, want de toename van wandelaars en fietsers sinds het begin van mijn tellingen is behoorlijk groot. Die laatste opmerking is overigens puur op persoonlijke indrukken gebaseerd en heeft geen wetenschappelijke basis.
Tegen één uur kwam ik aan bij het Zwart Goor, bij telpunt 20. Het zag er prachtig uit, eindelijk weer eens goed vol water. Op de een of andere manier zijn er wel altijd maar heel weinig vogels als ik daar ben voor de telling, maar dat is al zo sinds 1997. Op de hele telling heb ik 1450 vogels geteld, wat lager is dan het gemiddelde van 1744 (variërend van 856 – 3676). Ik heb wel 46 soorten waargenomen, wat dan weer hoger is dan het gemiddelde van 41 (34 – 48). Ik hoop dat ik volgend jaar weer de route kan tellen, het is een mooie afsluiting van het oude en een aankondiging van het nieuwe vogeljaar!
Markandalletjes
- Steeds een ander Markdal, bijzonder hoog water, ijs in het dal, ijzige bosvennen zelfs (even) schaatsbaar! Nu krakende sneeuw. Dan dooi. Wisselende decors van een prachtig Markdal.
- Ook gezien, vorige week? Dat insect op de klimop was natuurlijk geen wesp! Maar de bijzondere bij, de Klimopbij! Met dank aan Aad.
- Natuur in Winterslaap. Natuurwandeling. Merkske. Zondagmiddag. 21 jan. 14u. Klapekster, Kolonie 41. Wortel (B).
- Exoten? Probleem of leerzaam? Lezing Johan Valkenberg. Dinsdag 23 jan. 20u. De Wegwijzer. Steendropstraat 2. Breda. Natuurplein. WBr Vogelwerkgroep.
- Licht en belang duisternis. Presentatie twee experts. Groencafé 24 jan. 19u15. Aanmelden.
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . Veel ‘verlichte ideeën’. Brandpunt. Reigerstraat 16. Breda. - Vogelwandeling – Tuinvogeltelling. Zondagmorgen 28 jan. 10-12u. Zaartpark. Aanmelden. Website IVN Mark&Donge.
- Veel Wulpen terug op Bleeke Heide. Reeën in Merkske. Watersnippen, Wintertalingen in Markdal. Zijn Sneeuwuil of IJsbeer al gespot?
Joop van Riet – IVN natuurgids Mark&Donge
Ad van de Laar, natuurgids IVN Mark&Donge 11-1-2024
Regen en wind in het begin november soms met wat waterachtige zon. Wat me op die momenten erg op opviel waren de vele insecten die op de bloeivorm van de klimop afkwamen. Deze levert een overvloed aan bloemen met nectar en stuifmeel in een seizoen waarin andere bloemen ter ziele zijn of gaan. De kleine geel groene bloemen staan trosvormig gerangschikt in bolvormige schermen. Enkel na kruisbestuiving ontwikkelen zich de bessen. Die pas in de volgende lente rijpen. Ze zijn dofzwart en bevatten harshoudend vruchtvlees. Pas als ze overrijp zijn, worden ze gegeten door lijsterachtigen, spreeuw en houtduif. e.d. Hoewel onopvallend worden de bloemen gemakkelijk gevonden door vooral bijen en zweefvliegen en in mindere mate door kevers en dag vlinders Als enige uitgesproken herfstbloeier van (september tot en met december) is klimop van grote betekenis voor de insecten. De altijd groene plant ‘sempervirens’ behoort met bosrank, bitterzoet en kamperfoelie tot de inheemse houtige lianen. Ze kan uitgroeien tot een meters hoge lange klimplant tot hoog in de bomen, wel vijftien tot twintig meter. Waarvan de stam van de klimop met speciale hechtwortels zich vast houdt aan de boomstammen, muren etc. Daarnaast heb je het over de bodemkruipende exemplaren, die door een tekort aan lichtinval niet tot bloei komen.
Aan allerlei vogels biedt de plant nest- en schuilgelegenheid, ook gedurende de nacht, zoals voor winterkoning, boomkruiper, merel, spreeuw, huismus en houtduif. Bosuilen knappen er overdag een uiltje. Muizen huizen ook in die beschutting. Insecten zoeken er niet alleen nectar maar zonnen graag op de bladeren. Kruisspinnen weven hun web tussen de takken. Vooral van de mensen uit het buitengebied hoor ik regelmatig dat klimop een parasiet en boomwurger zou zijn. De vermeende schadelijkheid is een hardnekkig misverstand. Klimop onttrekt met haar hechtwortels absoluut geen voedingstoffen aan de boom. Gezonde bomen zijn er soms mee afgeladen. Met een draagkrachtige stam worden de bomen door klimop niet of nauwelijks beschadigd. Ik ben opnieuw heel nieuwsgierig geworden toen ik begon te schrijven over de klimop. Wie er broedt, eet, leeft, slaapt, schuilt en wat allemaal nog meer en dat het hele jaar door. Toch wel weer ‘n heel bijzonder ontdekking. De klimop heeft de laatste decennia een grote opmars gemaakt bij aanleg van tuinen met afrastering van klimop (Hedera Helix). Tegen gazen rasters, recht en strak, groeit deze nu ook in vele tuinen.
Landje pik in Markdal?
Veel - terechte - ophef in Ulvenhout over beschadiging van natuur door de buurman. Bij gemeente handhaving en herstel gevraagd door IVN Mark&Donge, Natuur- en Milieuvereniging Markkant, De Groene Koepel, Milieudefensie-Breda, adviesgroep BromN, Natuurplein de Baronie en Vereniging Markdal duurzaam&vitaal. Natuur die door het burgerinitiatief verworven is, wordt door een particulier voor privébelang beschadigd! Ook Provincie, Stichting Markdal, Groen Ontwikkelfonds Brabant en Waterschap Brabantse Delta nemen actie. Dorpsraad is geïnformeerd. Schrijnend dat na jaren voorbereiding vanuit de streek de eerste spa voor natuurherstel de grond is ingegaan en dat er dan iemand eigengereid die natuur gaat beschadigen! Slecht voorbeeld uit Ulvenhout dat zelfs de kranten in Rotterdam en Eindhoven plaatsten! Laat handhaving en herstel een waarschuwing zijn. Helaas.
Markandalletjes
- Na alle feestdagen weer het gewone ritme. Water zakt én het vriest! Prachtige heldere nachten met schitterende Orion aan zuidelijke hemel rond middernacht. Moeite waard om wekker voor te zetten!
- Dagen lengen ietsje, Boomklevers laten zich al meer horen!
- Nieuwsbrief Mark en Leij gaat digitaal. Om Alphenaren, Chamenezen, Strijbekers, Ulicooters en Galdernaren sneller en duurzamer te informeren. Dank aan hoofdredacteur Sandra Reijnders en haar team.
- Winterboswandeling Vloeiwijde al volgeboekt. Nu nieuwe ganzensafari west. Polders tussen Markdal en Willemstad. Gids Piet van Iersel. Zaterdag 20 januari. 9u30-13u30. Start Schoolakkerplein. Carpoolend. Aanmelden
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . Bevestiging volgt. - Vooraankondiging. Licht en donker. Groencafé 24 januari. 19u15. Aanmelden nu.
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . Twee experts over belang van licht en duisternis voor natuur en mens. Brandpunt. Reigerstraat 16. Breda. Geeft veel ‘verlichte ideeën’. - Bleeke Heide: Tafel-, Kuifeend, twaalf Pijlstaarten, zestig fluitende Smienten (Hans Diepstraten), achttien Geelgorzen, twintig Groenlingen, Keep, vijfhonderdeen Kolganzen (Huub Don). Merkske: Houtsnip, twee Holenduifjes, vier Staartmezen, achttien Waterpiepers, driehonderdzesendertig Toendrarietganzen (Huub Don). Boomklever, Waterral, dertig Boomleeuweriks, dertig Roeks, honderdvijftig Sijsjes, Goud- en twee Vuurgoudhaantjes (Ted Overmeer). Markdal: Roek (Bob van Vree), Slechtvalk, vijf Putters, dertig Sijsjes (Ria Lambregts). Tot slot heel passend bij het beetje vorst twee IJsvogels (Rutger van Ouwerkerk, Huub Don).
Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge
Joop van Riet – natuurgids IVN Mark&Donge 4-1-2024
Natuur rond het Markdal is ruim op te vatten, zoals nu. Vanuit ‘think global, act local’ komt bijna de hele wereld langs. Geeft misschien ook tips om hier ‘global’ te acteren? Wie weet.
Dankzij het Wereld Natuur Fonds (WNF) is natuurontwikkeling ook op wereldschaal te bezien. Zo meldt het WNF dat in India en Bhutan tijgers – die als gevaarlijk bestreden werden - nu met ruim 30 procent zijn toegenomen! Een groot succes dankzij de WNF plannen om veilig naast elkaar te leven. En dat mensen ook baat bij natuurbehoud moeten hebben, o.a. door toerisme en een natuurlijke leefomgeving. Ook de oceanen krijgen betere bescherming. Wereldwijd is afgesproken dat al in 2030 dertig procent van de zee en oceanen beschermd moet zijn. De koers is gezet, met enorme ambitie, vanaf 1 procent nu! Meer Nederlands is de aanleg van riolering op het bijzondere Bonaire, om koraalrif tegen vervuiling te beschermen. Zoals destijds ook de Bredase ‘Tonnekes’ buurt als laatste aangesloten werd. In zestien Europese landen zijn meer dammen uit rivieren verwijderd dan ooit, meldt de Europese ‘dam removal’ federatie. Spanje, Zweden en Frankrijk zijn koplopers. Het werkt: in Frankrijk kwam direct de Atlantische Zalm terug! De stuw Blauwe Kamer is al aangedragen als een van de volgende. Wie weet toch ook voor de zalm?
Toezicht van omwonenden in Kameroen, rangers en WWF-ers zorgde voor rust bij olifanten. Resultaat 50% meer wilde dieren en welvaart in de dorpen! Duurzame landbouw in Zambia gaf in de Silowana- en Bangweulu-dorpen flink grotere opbrengst op minder land! Zodoende minder ontbossing en minder conflicten tussen mens en dier. Zelfs op de financiële sector van de Amsterdamse Beurs wordt gewerkt aan het vergroenen van investeringen. Door risico’s van niet-duurzaam en de kansen van wél-duurzaam investeren te tonen. Een kwestie van gezond verstand?
Kunnen we hier ’local’ iets aan hebben? Een opvallende rode draad in deze WNF voorbeelden is het betrekken van de omwonenden en zorgen dat die er ook van genieten. Dat is een kenmerk van de jongere natuurorganisaties zoals WNF, Stichting Ark, provinciale landschappen, etc. De oudere zoals SBB, NM, etc. lijken in het Markdal meer in het weren van mensen te zien. Zoals een keutelbeleid voor het Ulvenhoutsebos omdat piekbelasters nog te moeilijk zijn? De hoopgevende mijlpaal is gelukkig de eerste schop die vorige maand in de grond van het Markdal ging. Het hoogwater geeft aan hoe nodig dat is. Ook aan discussie over de ‘restpunten’ zoals recreatieve natuurbeleving, transitie in de landbouw en natuurlijke inrichting wordt gewerkt.
Terwijl de gestaalde kaders in organisaties en politiek misschien anders uitstralen is er veel ontwikkeling in duurzaamheid. Jonge boeren willen steeds meer verduurzamen, dat is hun toekomst. ASR verzekeringsmaatschappij verlaagt de pacht voor biologisch boeren, voor meer toekomstwaarde van hun gezonde grond! Rijksvastgoedbedrijf gebruikt bij verpachten ook duurzaamheid als gunningscriterium. Waterschappen stellen ook milieueisen, rechter keurt dit goed en is van groot belang voor onze gezondheid. Caring Farmers voor duurzaamheid zijn ook een positief voorbeeld. De eerste biologische boomkwekerij in het Zundertse is een andere doorbraak. Want gemeentes willen ‘spuitvrije’ bomen planten. Zo gaat het bij bedrijven niet om het gelijk van gangbare stokpaardjes, maar om een rendabele - dus duurzame toekomstbestendige - bedrijfsvoering. De kennis daarvoor is er al lang, WNF maakt daar in de wereld dankbaar gebruik van. Toepassen hier kan ook, met gezond verstand. Daarbij is de klant koning. En dat zijn wij zelf! Dat is hoopgevend en is mijn wens voor een groen, gelukkig, gezond en duurzaam tweeduizend vier en twintig voor iedereen en zijn dierbaren!
Markandalletjes
- Hoogwater werd goed opgevangen en was mooi gezicht. Het zakt nu, maar er komt weer meer!
- Waterschap Brabantse Delta wil meer samenwerking met Vlaanderen. Zie vacature senior gebiedsadviseur Vlaanderen. Website Brabantse Delta.
- Big Jump dit jaar op 14 juli. Voor gezond water. Vereniging Markdal samen met Vlaams Natuurpunt Markvallei.
- Alles over de Kempen. Lezing journalist Jan Herthoghs. Vrijdag 5 janunari. 19u30. Klapekster Kolonie 41. Wortel (B). Aanmelden. Natuurpunt Markvallei.
- Zondagmorgen 7 januari. Nieuwjaars-natuurwandeling Merkske en Kolonie. 9u-11u30. Met boswachter Bart Hoeymans. Start- en nazitdrankje. De Klapekster. Kolonie 41. Wortel (B).
- Winterwandeling Vloeiweide. Zaterdagmorgen 13 januari. 9u30-11u30. Met Jan Benoits op zoek naar vuurgoudhaantje, grote, kleine, bonte, zwarte, groene spechten en buizerds. Aanmelden website
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . - Natuurwandeling Liesbos. Samen met KNNV. Zondag 14 januari. 13u30-15u30. Gratis. Wel aanmelden via website IVN Mark&Donge.
- Nieuwjaarsdag, Bleeke Heide: twee Smienten (Mark N), twee Waterpiepers (Ted Overmeer), twintig Wulpen (Reinier van Loo). Merkske: tien schaarse Kleine Rietgansjes (Vincent Ceulemans). Markdal: twee Brandgansjes, piepklein Vuurgoudhaantje (Ria Lambregts), Slechtvalk (Piet van Iersel), Margo van Dijk: Blinde Bij. Zoek maar uit, die bestaan echt! Zo is er nog veel meer te ontdekken! Gelukkig!
Dorine Verheijden – bestuurslid nmv Markkant-Milieudefensie 28-12-2023
Je ziet ze werkelijk overal! In de berm, op de oever van het kanaal, in het bos en, als je niet oppast, ook in je achtertuin. Bramen ….. ’takke planten’ zijn het met hun stekelige doornen en warrige stengels. Daar kunnen maar weinig mensen liefde voor opbrengen. Behalve dan natuurlijk de liefhebbers van klein fruit. Wist je dat de officiële soortnaam Rubus is en dat onder die noemer ook frambozen (Rubus Idaeus) vallen en Japanse wijnbessen (Rubus Phoenicolasius) of loganbessen (Rubus loganabaccus)? Allemaal heerlijke vruchten!
Toch staat bij mij de plant vooral te boek als een teken van verstoring van de natuur door stikstof. Het was voor mij dan ook een grote verrassing dat ik er onlangs achter kwam dat die conclusie veel te simpel is. Want eigenlijk is Nederland van nature een bramenland met zijn ruim 200 verschillende soorten. De focus op ‘de braam’ in het stikstofdebat doet onrecht aan de op zichzelf waardevolle plant. Onrecht, omdat in ons klimaat de vele soorten bramen, op wat uitzonderingen na, altijd al van nature prominent aanwezig zijn geweest. De rijkdom aan soorten gaat samen met een breed spectrum aan specifieke groeiplaatsen, variërend van zuur tot kalkrijk en van voedselarm tot voedselrijk. Tal van bramensoorten zijn karakteristiek voor oude cultuurlandschappen en bossen met hoge natuurwaarde. De Rubus levert in het algemeen ook een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit.
De verscheidenheid aan bramen is op zichzelf al waardevol voor de biodiversiteit, maar bramen vormen ook een goed leefgebied voor soorten uit verschillende diergroepen. Boomkikkers maken bijvoorbeeld dankbaar gebruik van de bescherming die de stekels van de braam bieden, reeën en herten eten de bladeren, vlinders en andere insecten halen nectar uit de bloemen en vogels en zoogdieren eten de vruchten. Van verschillende sprinkhanen is bekend dat ze bramen graag gebruiken als baltsplaats.
Bramen-kenners vinden daarom dat de soort in de Nederlandse natuur een eervollere plek verdient dan dat hij nu heeft. In de een brochure ‘OBN-brochure Bramenland Nederland, soortenrijkdom en natuurwaarde’ beschrijven ze hoe de grote soortenrijkdom van bramen in Nederland en in onze buurlanden het gevolg is van bijzondere genetische, morfologische en ecologische eigenschappen van de plant. Ook worden de karakteristieke bramenflora’s van afzonderlijke landschappen in Nederland beknopt beschreven en geïllustreerd. Is de lucht dan nu geklaard voor bramen? Nee zo is het ook weer niet. Vooral exotische soorten kunnen in ons land wel degelijk voor ‘verbraming’ zorgen. Het fenomeen is, in het algemeen, wel degelijk een indicatie voor een minder goede natuurkwaliteit. Zo tieren sommige soorten welig door stikstof. Ook minnen de planten droge zandgronden en daarmee is hun overvloedige groei een aanwijzing voor verdroging. Ook bij natuurbeheerders waart het schrikbeeld van ‘bramen & brandnetels’ al vele decennia rond en dat is niet voor niets. Want als de braam woekert krijg je de Rubus niet zomaar weg. Kennis van de verschillende soorten (woekeraars of zeldzame variëteiten) evenals inzicht in bodemgesteldheid en waterhuishouding kan beleidsmakers helpen in het natuurbeheer. En daar plukken we dan uiteindelijk allemaal de vruchten van in een gezond en groen 2024!
Markandalletjes
- Lang geduurd, maar nu zijn de bomen kaal. Het eerste winterstormpje Pia heeft weinig blaadjes meer om weg te blazen. Wel zijn de nesten nu te zien. Die van eksters hebben een dakje, die van kraaien zijn dakloos.
- Alleen dennen, sparren, en soortgenoten behouden hun groen door de ‘naalden’. Daardoor verdampen ze dubbel veel grondwater. Verdampen gaat via bladeren of naalden. Loofbomen zijn zuiniger, want die kiezen ’s winters een bladloze winterslaap!
- Land van Ons koopt 8 ha land in Brabant. Gelukkig. Bij natuurgebied de Brand, bij Udenhout. Is voor duurzaam boeren. Brabant is ondervertegenwoordigd, daarom zoekt Land van Ons meer grond in Brabant. Wie heeft een tip? Heel welkom!
- Chaamse Beek percelen tussen A58 en Ulvenhout nu door Breda bestemd als natuur. Dat geeft zekerheid en stroomt veel rustiger.
- Mooie historische fotogalerij langs Sulkerpad!
- Na de Kerst voor oudjaar op jacht? Ja in heel Nederland jacht naar nog bloeiende planten! Worden het er meer dan 400 soorten? Ook rond het Markdal wordt de ‘jacht’ geopend! Zondagmiddag 31 december. 13u30-15u30. Goed voor de ‘oliebollengoesting’. Aanmelden via website IVN Mark&Donge.
- Vogels? Nu eens noordelijk. Lage Vucht polder: Indische Gans (Reinier van Loo) , kleine kwetterende Cetti’s Zanger (Leo Nagelkerke). En dan boven de Haagse Beemden Slangwijk-Lange Bunders: twintig Brandgansjes (Oscar). Ooievaar, Goudplevieren en Grote Zaagbekken zagen David Janssens, Rutger van Ouwerkerk, Erik van Boxtel, Jarek van Houten! Voor elk wat wils, bij welk weer ook. Druppels waaien weg of drogen op (ooit!).
- *** voor iedereen een fijne warmhartige, sfeervolle overgang naar een duurzaam 2024 gewenst! ***
Joop van Riet – IVN natuurgids Mark&Donge